Eeuwenoude Engelse kathedraal zoekt reddende engel: ‘Alleen al de verwarming kost vijf pond per minuut’
De kathedraal van het Engelse Peterborough (uit 1238) dreigt de deuren te moeten sluiten omdat de kosten te hoog worden. Met gebeden en heidense fratsen – popmuziek, een stille disco – proberen de beheerders toeristen te lokken en geld in te zamelen.
is correspondent Groot-Brittannië van de Volkskrant. Hij woont sinds 2003 in Londen.
‘O God, come to our aid.’ Met deze woorden begint Tim Alban Jones, de vicedeken van Peterborough Cathedral, een gezongen avondgebed voor Catharina van Aragon, de eerste vrouw van koning Hendrik VIII. De psalmen en lofliederen van het gemengde koor galmen door de 787 jaar oude kathedraal, waar de koningin in 1536 werd begraven.
Honderd mensen zijn bijeengekomen voor het spirituele hoogtepunt van het Catharina van Aragon-festival. Het is een van de evenementen waarmee het voortbestaan van de kathedraal moet worden veiliggesteld. ‘Schuif morgen aan bij ons 16de-eeuwse banket!’ lacht Alban Jones na de dienst.
Begin dit jaar luidde de kathedraal in Peterborough, een stad in Oost-Engeland, de noodklok. Voor Pasen moet er drie ton in Britse ponden – ruim 360 duizend euro – binnenkomen om een gat in de financiën te dichten, anders wordt dit de eerste deeltijd-kathedraal van het land. Door de naweeën van de coronalockdowns en de stijgende kosten van het levensonderhoud komt er de laatste jaren steeds minder geld binnen, terwijl de uitgaven toenemen.
‘Het warmhouden van de kathedraal kost 5 pond per minuut’, zegt Alban Jones, ‘We willen de acht gietijzeren gaskachels vervangen door elektrische verwarming, maar dat kost vier ton. De verhoging van de werkgeverspremies dit voorjaar kan de druppel worden.’
Bijkomend probleem is dat de regering de btw-vrijstelling voor het renoveren van de veertigduizend kerken in het land over een jaar wil afschaffen, een maatregel die al is omgedoopt tot de ‘bidbelasting’. Volgens erfgoedorganisatie Historic England dreigen door deze bezuinigingsmaatregel 969 kerken te vervallen of zelfs te verdwijnen.
En dat juist in een tijd waarin de belangstelling voor het christelijke erfgoed herleeft. Onlangs spraken de historicus Tom Holland en zanger Nick Cave over hun hernieuwde interesse in het christendom. Zelfs de vooraanstaande atheïst Richard Dawkins omschreef zichzelf vorig jaar als ‘cultuurchristen’.
Entreegeld
Alle 42 Engelse kathedralen hebben te maken met stijgende kosten, maar die van Peterborough wordt extra getroffen. ‘Sommige kathedralen, zoals die van Norwich, hebben kasreserves’, legt Alban Jones uit. Een op de vier Engelse kathedralen heft tegenwoordig entreegeld, wat volgens critici indruist tegen de geest van een gebedshuis.
Daarbij gaat het vooral om beroemde kathedralen, zoals die van Canterbury, Ely, Salisbury en Windsor, alsmede St Paul’s in Londen. Entreegeld is volgens Alban Jones geen optie in Peterborough, waar de kathedraal gemiddeld tweehonderd bezoekers per dag trekt. ‘Wij liggen niet op een toeristische route. Peterborough is geen stad met glamour.’
Wel heeft de kathedraal iets anders te bieden. Niet alleen Catharina van Aragon ligt er begraven, maar ook Maria, koningin der Schotten, een achternicht van Hendrik VIII uit de Tudor-dynastie. Om die reden heeft bezoeker Ahrozo Wood de lange reis vanuit Northumberland gemaakt.
‘Ik ben al jaren gefascineerd door de Tudor-geschiedenis’, zegt de 41-jarige bezoeker. ‘Ik heb de musical Six gezien over de zes vrouwen van Hendrik en luister tijdens het tuinieren naar de podcast Talking Tudors. Sommige verhalen zijn herkenbaar, omdat de positie van vrouwen in die tijd te vergelijken is met die in mijn vaderland Afghanistan. Het bezoek aan deze kathedraal is een geschiedenisles.’
Disco en popmuziek
Peterborough Cathedral probeert op diverse manieren mensen te lokken die wel willen bijdragen. Er zijn avonden waarop, bij kaarslicht, muziek wordt gespeeld van Fleetwood Mac, Tina Turner en Radiohead. Eind maart is deze gothische kathedraal het decor van een ‘stille disco’ – pure heiligschennis, volgens de preciezen.
Tussen de beelden van geestelijken zijn tekeningen te zien die scholieren van Catharina van Aragon hebben gemaakt, compleet met een schaal vol granaatappels, de vrucht die met deze vorstin wordt geassocieerd. Trots vertellen gidsen over de 18de-eeuwse deken Peter Peckard, de eerste geestelijke die openlijk kritiek leverde op de slavenhandel.
Hoopvol vertelt Alban Jones dat een derde van de benodigde drie ton inmiddels binnen is. Na de crisisoproep van Peterborough Cathedral kwam de eerste donatie, 1.000 pond, van een plaatselijke moslimorganisatie. ‘Als we het niet halen, moeten we een paar dagen per week de deuren sluiten, een nederlaag.’
Na het avondgebed voor Catharina van Aragon oppert Mansell Duckett, een 83-jarige bezoeker, dat de staat zou moeten bijspringen. ‘In Frankrijk zijn de kathedralen staatsbezit. Zie eens hoe snel de wederopbouw van de Notre Dame is gegaan’, vertelt de gepensioneerde restaurateur. ‘Maar het probleem in Engeland is dat de overheid ook blut lijkt te zijn.’
