wat te doen met sterk belaste plekken?

 23 MAART 2024

Plan voor hergebruik van SS-gevangenis in Vucht leidt tot protest van experts

De Tweede Kamer heeft plannen om de voormalige bunkergevangenis van concentratiekamp Vught om te vormen tot een streng beveiligd complex voor topcriminelen, wat tot bezorgdheid leidt bij erfgoedexperts. In een brief aan demissionair minister Weerwind voor Rechtsbescherming uiten zij hun ongenoegen, met de nadruk op het feit dat dit historische gebouw nooit meer een detentiefunctie zou moeten vervullen.

Een van de opstellers van de brief is hoogleraar Erfgoed van de oorlog, Rob van der Laarse. Hij benadrukt het iconische karakter van deze bunker, die ooit diende als plek voor de executie van verzetsstrijders. Het voornemen om hier zwaarbeveiligde gevangenen te huisvesten, vindt hij dan ook zeer ongepast.

Ook Jeroen van den Eijnde, directeur van Nationaal Monument Kamp Vught, uit zijn verbazing over dit plan. Hij herinnert aan het tragische ‘bunkerdrama’, waarbij 74 vrouwelijke gevangenen in één cel werden opgesloten en tien van hen die nacht niet overleefden. Van den Eijnde benadrukt de gruwelijke geschiedenis die elke cel van deze gevangenis met zich meedraagt en wijst op het belang van het herdenken van deze gebeurtenissen.

Het feit dat dit gebouw een rijksmonument is met een beladen oorlogsverleden betekent dat er altijd advies moet worden ingewonnen voordat de bestemming ervan wordt gewijzigd. Het eindadvies van de Rijksbouwmeester was duidelijk: “het realiseren van cellen in Unit 1 is niet passend of wenselijk, gezien de morele, emotionele en historische aspecten.”

Desondanks heeft een meerderheid in de Kamer ingestemd met een motie om toch over te gaan tot verbouwing. Voor erfgoedhoogleraar Van der Laarse is dit een raadsel. Hij wijst erop dat de motie geen verwijzing bevat naar het oorlogsverleden van de locatie en vraagt zich af hoe dit mogelijk is.

Tot op heden heeft demissionair minister Weerwind voor Rechtsbescherming nog niet gereageerd op de brief van de experts.

Commentaar: beladen oorlogsplekken dienen geen hergebruik te hebben maar mogen versterven. Zeker geen gebruik voor topciminelen; naat plus naar naar min . Je ziet meer dat de rijksoverheid nare keuze's maakt om bijvoorbeeld asielzoekers in voormalige legerkazerne of andere militaire objecten  om te zetten, zoals in Ter Apel. Erst dient dat archetype te heropgevoed, omgezet en/of vernietigd. Ook oude gevangeniscomplexen mogen versterven.