meer regelgeving voor in de Natuur zijn.

De natuur is óók van de zadelsprinkhaan – dus de mens moet maar vaker thuisblijven

Te druk De natuur heeft veel te veel last van mensen, zegt Natuurmonumenten. Professionele fotoshoot, bootcamp? Doe zes weken tevoren een aanvraag, en betaal 50 euro.

• • Ingmar Vriesema
• Gepubliceerd opNRC 9 februari 2024

Prachtig diertje, die boomleeuwerik. Vooral die zang. Dlie-dlie-dlie-dlie-dlie-dlie-lu-lu-lu. De riedel is zo ritmisch en melodieus dat het vogeltje er zijn Latijnse naam aan te danken heeft. Lullula arborea. In Nationaal Park Veluwezoom hoor je hem niet zo veel meer. Ook naar de veldleeuwerik (alauda arvensis) moet je op zoek. De zadelsprinkhaan (ephippiger ephippiger) is aan de heiderand zo goed als verdwenen. De geelgors (emberiza citrinella) houdt van die sprinkhaan en vindt de hond in de pot.

Maar, het moet gezegd: één populatie gedijt buitengewoon goed in Veluwezoom. De mens (homo sapiens) begeeft zich meerdere keren per dag in de verboden rustgebieden, zo registreren wildcamera’s uitgerust met infrarood. Ze wandelen of fietsen er rond met verdwaalde blik. Of ze kijken alert uit de ogen en dragen een camouflagepak en een camera met telelens om hun nek. Sportievere exemplaren laten zoveel wikkels van powerbars achter dat de jaszak van de boswachter aan het eind van zijn week uitpuilt. Ze zweten op gravelbikes, mediteren in groepen, pogen wild te spotten voor de zon opkomt. Sommigen doen hun behoefte, weet de boswachter. Het kost hem weinig moeite, spoorzoeken naar een grote menselijke boodschap.

Maximaal drie honden

Genoeg is genoeg!, riep vereniging Natuurmonumenten onlangs uit: wij scherpen de regels aan voor recreatie en commercie! Niet alleen in Veluwezoom, maar in al onze 110 duizend hectares aan natuur. Het Wormer- en Jisperveld, het Beneden-Dinkeldal, het Nationaal Park Schiermonnikoog, de Schinveldse Bossen: overal staat de natuur onder druk. Professionele fotoshoot van een bruidspaar? Vraag het zes weken van tevoren aan. Kosten: 50 euro, en de boswachter bepaalt of het mag. As verstrooien? Helaas, mag nergens meer. U geeft bootcamp, shinrin-yoku of andere betaalde recreatie? Niet zonder toestemming. Aanvraagkosten: 50 euro. Honden uitlaten? Maximaal drie honden per begeleider.

Sorry, dit moet echt, zegt Natuurmonumenten. Al die honden jagen de zwijnen, dassen, broedvogels én mensen de stuipen op het lijf. De as van uw dierbare is slecht voor juist de kwetsbaarste natuur. En beroepsfotografen? We willen gewoon ontmoedigen dat er van alles in de natuur gebeurt.

De handhaving wordt wel een beproeving, met één boa per 17 vierkante kilometer

De vraag is hoe heet de soep wordt gegeten. Voor de hondenuitlaatservices, die hun businessmodel zien instorten, geldt op plekken een ‘overgangsperiode’ tot 2025. Bovendien is de handhaving van de nieuwe regels een beproeving: de vereniging heeft 65 boswachters met boa-bevoegdheden in dienst. Dat komt neer op één boa per 17 vierkante kilometer. „Politietje spelen is ons doel ook niet”, zegt woordvoerder Naomi Persoon. Niettemin: boetes zijn zeker niet uitgesloten. Sportclubjes, beroepsfotografen en andere bezoekers die ten onrechte geen toestemming vragen, riskeren een bekeuring van minstens 110 euro.

En ja, zegt Natuurmonumenten, de regels zijn streng, maar vergeet niet: er golden altijd al voorwaarden voor bezoek aan onze natuur. Je mocht ’s nachts de natuur al nooit in, je mocht al niet van de paden af, as verstrooien en honden uitlaten wáren al aan strikte regels verbonden. Ook een organisatie als Staatsbosbeheer heeft tal van regels.

En toch. Natuurmonumenten is zo’n grote jongen en het reglement is dusdanig aangescherpt, dat landschaps- en trouwfotograaf Nando Harmsen uit Helmond voor het eerst ging uitzoeken „welke natuur eigenlijk van wie was”. Gebieden van Natuurmonumenten gaat hij „zeer zeker” mijden, zegt hij. Zes weken tevoren een aanvraag indienen: hem niet gezien. Joh, hij heeft zich altijd aan de regels gehouden. Wijkt nooit af van de paden, respecteert de natuur. „Er zijn altijd rotte appels. Een paar individuen die de natuur verpesten. Maar Natuurmonumenten straft nu iederéén.”

De ogen sluiten

Marit Hendriksen van de Haarlemse hondenuitlaatservice Dog Doc vreest voor het voortbestaan van haar beroepsgroep. Zij loopt met zes honden, collega-services soms met vijftien. Een maximum van drie is nauwelijks rendabel, zegt ze, tenzij je de prijs enorm opschroeft. Lang niet iedereen kan zich dat veroorloven. Wat te denken van de ouderen met weinig geld die ter gezelschap een hondje hebben, maar niet meer lang kunnen wandelen?

Geen misverstand: Marit Hendriksen heeft begrip voor Natuurmonumenten. De druk op natuur ís te hoog. Maar waar moeten we dan heen? Hendriksen klopte al in 2016 bij haar gemeente aan, in de hoop op een alternatieve plek. Tevergeefs, zegt ze. Terwijl: de Haarlemse scoutingverenigingen, ligt daar geen kans? „Die hebben grote terreinen en gebruiken ze volgens mij alleen op de zaterdag.”

Foto Dieuwertje Bravenboer

Eigenaar Beitske Bouwman van de Anaya Academy laat mensen via shinrin-yoku ervaren dat ze deel vormen van de natuur. Zo laat ze hen de ogen sluiten, langzaam, waarna ze het bewustzijn in hun lichaam ontwaren en leren doorvoelen dat die boom vlakbij net zoveel substantiële materie heeft. Wij zíjn de natuur, onderwijst Bouwman. En dan helpt het niet dat die heilzame, holistische natuur ineens het terrein blijkt van een vereniging met huisregels. Strenge huisregels.

Heus, ze snapt dat Natuurmonumenten íéts moet doen, het is vervelend als mensen de regels met voeten treden. Maar is het betalen van 50 euro aanvraagkosten de oplossing? Hoe mooi zou het zijn als Natuurmonumenten die euro’s zou investeren in onderwijs? Dat mensen gaan beseffen dat ze samenvallen met de natuur? „Want dat besef”, zegt ze, „zijn we als samenleving verloren”.

Boswachter in Veluwezoom Ruben Vermeer kan die redenering volgen: ja, wij zijn de natuur. Of zoals hij mensen vaak hoort zeggen: ‘de natuur is van iedereen’. Absoluut. Maar betekent dat nou juist niet, zegt hij, dat de natuur ook van de geelgors is, van de grote lijster en van de o zo mooi zingende boomleeuwerik?