Dit is het dagelijkse commentaar van NRC. Het bevat meningen, interpretaties en keuzes. Ze worden geschreven door een groep redacteuren, geselecteerd door de hoofdredacteur. In de commentaren laat NRC zien waar het voor staat. Commentaren bieden de lezer een handvat, een invalshoek, het is ‘eerste hulp’ bij het nieuws van de dag.
Op 1 augustus was het een treurige dag: op Earth Overshoot Day had de mensheid wereldwijd meer voedsel en natuurlijke hulpbronnen opgemaakt dan de aarde in twaalf maanden kan voortbrengen. Het is een dag die over het algemeen steeds vroeger in het jaar valt. Hoewel er ook wel kritiek is op deze berekening die door het Global Footprint Network en het Wereld Natuur Fonds wordt gemaakt, staat vast dat de mensheid inteert op de reserves van de aarde. Die krijgt zo geen kans om te herstellen, met ontbossing, hogere CO2-uitstoot en minder biodiversiteit als trieste gevolgen.
De Nederlandse Overshoot Day viel al veel eerder, op 1 april, bepaald niet grappig. Voor elke inwoner is in theorie 1,1 hectare aan binnenlands geproduceerd voedsel en grondstoffen beschikbaar. In werkelijkheid gebruiken Nederlanders zes keer zoveel. Als iedereen ter wereld zo zou leven, zouden er vier aardes nodig zijn om in de behoefte van de mensheid te voorzien.
Ondanks alle waarschuwingen dat grondstoffen uitgeput raken en het niet de goede kant uit gaat met het klimaat, is geen grootschalige ommekeer te bespeuren in het gedrag van consumenten. Weerstand bieden aan alle weelde die de wereld te bieden heeft vergt zelfdiscipline. Via internet is alles binnen handbereik. Het faillissement van winkelketens als Esprit en Bristol betekent niet dat mensen minder spullen kopen maar dat ze die ergens anders goedkoper vandaan halen. Op online platforms als Temu, Shein en AliExpress betaalt de consument bodemprijzen.
Dat zo’n bestelling vanuit China moet worden vervoerd over duizenden kilometers vergeet de consument voor het gemak. Om nog maar te zwijgen over de erbarmelijke arbeidsomstandigheden waaronder deze producten vaak zijn gemaakt. Een aankoop maakt prettige stofjes los in het brein die het geweten tijdelijk tot zwijgen brengen.
Gelukkig zijn er lichtpuntjes. Het dragen van ‘vintage’ kleding is in de mode, laat onder meer de groei van online kledingmarktplaats Vinted zien. In navolging hiervan bieden ook kledingketens als Zalando en H&M ‘pre-owned’ en ‘pre-loved’ textiel aan. Hoewel het verzenden van die pakketjes nog steeds zorgt voor CO2-uitstoot, is de milieu-impact lager dan bij de productie van nieuwe kleding.
Ook in andere delen van de detailhandel wordt tweedehands niet langer als vies en armoedig beschouwd. IKEA koopt gebruikte meubelstukken terug om ze, samen met licht beschadigde producten en showroommodellen, aan de man te brengen in een ‘tweedekanshoek’. Elektronicaketens bieden gereviseerde laptops en telefoons aan onder de noemer ‘refurbished’. En wie niets wil kopen kan via online platforms van auto tot zaag lenen, delen of huren.
Niet elke poging van bedrijven om de consument te verleiden tot duurzamer gedrag slaat aan. Het aanbieden van verpakkingsvrije producten in supermarkten is vooralsnog geen groot succes. Wie weet komt dat nog. Ook ‘deelmobiliteit’, een idee dat stamt uit de jaren zestig, heeft pas het laatste decennium een opmars gemaakt. Hoopgevend is een aan de ‘tapmuur’ met noten en pasta’s verwant concept dat beter loopt: statiegeldpotten van glas gevuld met diezelfde waren.
Zwartkijkers zullen deze bewegingen druppels op een gloeiende plaat vinden, niets wat de aarde zal redden. Maar wie optimistischer is kan er een teken in zien van groeiend milieubewustzijn bij consumenten en bedrijven. En er de hoop uit putten dat Earth Overshoot Day in de toekomst weer later valt.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten