Tweestrijd in Kolhorn: waren het wel ‘nieuwkomers’ die de kerkklok het zwijgen oplegden?
De Laurenskerk in Kolhorn klinkt ook ’s nachts weer elk heel en halfuur. Zes maanden was het stil in het Westfriese dorp. Tot ergernis van veel bewoners, die vermoedden dat het klachten van ‘ecologische radijsrukkers uit de stad’ waren die de klok tot zwijgen hadden gebracht.
‘Zachter kan niet’, zegt klokkenmaker Henk Houkes (74) die vijf smalle, steile trappen moest beklimmen om bovenin de toren van de Laurenskerk in Kolhorn te komen. Op elk heel en halfuur slaat de ijzeren hamer daar één of meerdere keren tegen de luidklok. Al honderden jaren.
Tot het afgelopen zomer ineens stil werd in het Westfriese dorp. Zonder bericht vooraf had de gemeente na klachten van omwonenden besloten dat het stil moest zijn tussen 22.00 en 7.00 uur. Verhitte discussies volgden, want waren het echt alleen nieuwkomers die hun beklag hadden gedaan?
‘Het leken wel de Hoekse en Kabeljauwse twisten’, zegt Houkes, die even van Schagen naar Kolhorn had kunnen rijden om de hamer iets losser te spannen, en zo het geluid zachter te zetten. Maar Hollands Kroon, waaronder het duizend inwoners tellende Kolhorn valt, besloot het rigoureuzer aan te pakken: de klok mocht voortaan alleen overdag slaan.‘Toen kwamen mensen die al langer in Kolhorn wonen in opstand, er waren er bij die zeiden niet te kunnen slapen door de stilte.’
Niet alleen in Kolhorn is discussie over de vaak eeuwenoude plaatselijke kerkklok. In onder meer Soest, Zevenhuizen en Middenmeer waren afgelopen jaar enquêtes of handtekeningenacties van liefhebbers van de traditie nodig om een vaak haastig genomen besluit terug te draaien. Meestal bleken een paar klachten genoeg om de kerk tot zwijgen te brengen. Tot grote woede van de buurtbewoners, hen was niets gevraagd.
Nachtelijke galm
In Zevenhuizen en Soest werd ook gewezen naar de ‘nieuwkomers’: die hadden het gedaan. Het geluid hoorde er altijd al bij en als dat je niet zinde moest je maar ergens anders gaan wonen. In Kolhorn zou het volgens een lid van de lokale facebookgroep gaan om ‘ecologische radijsrukkers uit de stad’, maar dat wil buurtbewoner Herman Koopman, die zich de afgelopen maanden hard maakte voor de terugkeer van de nachtelijke galm, met klem ontkrachten. ‘Het werd een hele toestand, omdat oud-Korhorners dachten dat het enkel om nieuwelingen ging, maar er zaten mensen tussen die hier al jaren wonen.’
En Koopman kan het weten. Hij kreeg van de gemeente, die eerlijk toegaf na slechts twee klachten misschien iets te snel te hebben gehandeld, het advies vooral met dorpsgenoten in gesprek te gaan. Als ze tot een eenduidig besluit konden komen, kon de boel weer worden aangezet. In de wijk rond de kerk bezorgde hij bij tweehonderd adressen een enquête, met daarin drie opties: A. De klok blijft ’s nachts stil. B. Terug naar vanouds. En C. Geen mening.
‘Het is de hartslag van het dorp en je eigen leven’, meent Willem Messchaert. ‘Je kunt er best een hekel aan hebben dat ie-om middernacht twaalf keer slaat, maar je brengt ’m niet tot stilstand.’ De voorzitter van het dorpshuis en de Laurenskerk vond een medestander in Fernando Pessoa en hing zijn gedicht O Kerkklok op in de kerk. Wie binnenstapt kan er niet omheen.‘Bij elke slag van jou in mij (..) voel ik verder het verleden, voel ik verlangen dichterbij.’
De klok van brons kon Kolhorn – toen een vissersdorp aan de Zuiderzee, tegenwoordig omringd door polders – in 1792 overnemen van Harlingen, nadat het oorspronkelijke exemplaar een brand niet had overleefd. ‘Een tweedehandsje, dat vroeger ook nog als alarm fungeerde als er iets mis was. Nu hebben we daar mobiele telefoons voor’, zegt Messchaert die ‘pas’ veertien jaar op een steenworp afstand van de kerk woont, maar zich al ontpopte tot redder van het verlieslatende dorpshuis en historicus van het ‘ansjovisdorp’, dat rond 1900 flink verdiende aan het vangen en zouten van de in die tijd populaire vis.
De klok van brons kon Kolhorn – toen een vissersdorp aan de Zuiderzee, tegenwoordig omringd door polders – in 1792 overnemen van Harlingen, nadat het oorspronkelijke exemplaar een brand niet had overleefd. ‘Een tweedehandsje, dat vroeger ook nog als alarm fungeerde als er iets mis was. Nu hebben we daar mobiele telefoons voor’, zegt Messchaert die ‘pas’ veertien jaar op een steenworp afstand van de kerk woont, maar zich al ontpopte tot redder van het verlieslatende dorpshuis en historicus van het ‘ansjovisdorp’, dat rond 1900 flink verdiende aan het vangen en zouten van de in die tijd populaire vis.
Moderniseringsslag
Hoewel het niet met zekerheid is vast te stellen, lijkt het erop dat een moderniseringsslag alle ellende kan hebben veroorzaakt. De galm werd misschien luider toen Houkes het eeuwenoude uurwerk twee jaar terug omzette van een mechanische naar digitale aandrijving. ‘Maar de klachten begonnen pas een jaar later.’
Alle zes de torens van Hollands Kroon zijn inmiddels voorzien van zo’n nieuwe aandrijving. Noodzakelijk, omdat er buiten Houkes niemand is die precies weet hoe je dit soort authentieke apparaten moet aansturen. ‘We hebben een probleem met technische beroepen omdat universitair geschoolde politici ooit hebben besloten dat kinderen die met hun handen willen werken naar het vmbo moeten, in plaats van lekker te leren sleutelen.’ Een opvolger is er niet, daarom pleit hij voor de terugkeer van de ambachtsschool.
In Kolhorn slaat de klok inmiddels weer als vanouds, elk heel en halfuur, 24 uur per dag. Van de 122 teruggestuurde enquêtes kozen 92 mensen optie B; 22 inzenders hadden liever gezien dat het ’s nachts stil bleef. De rest had geen mening. Maar, constateert Houkes, je moet nu ook wel bijna naast de toren staan om ’m te kunnen horen, zo zacht.’
Het is niet uitgesloten dat hij binnenkort weer naar boven moet, over een maand of twee vergaderen de bewoners namelijk opnieuw. En hoewel de eerste reacties positief lijken, zijn er ook mensen die vinden dat het weer harder moet. Gelukkig denkt de 74-jarige nog niet aan zijn pensioen. ‘Charles Aznavour zei ooit: als ik stoppen moet ga ik dood. Zo zie ik het ook.’
Geen opmerkingen:
Een reactie posten