momentane waarheid

 

Desinformatie staat centraal in rapport over toekomst journalistiek

De homepage van de scenariostudie Journalistiek 2035

Desinformatie en vertrouwen in het nieuws zijn prominente onderwerpen in een onderzoek over de toekomst van de journalistiek. In de scenariostudie Journalistiek 2035 schetst Van de Bunt Adviseurs, in opdracht van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek, vier toekomstbeelden van de Nederlandse samenleving in 2035. Meer dan 60 experts, opleiders van journalisten en andere betrokkenen droegen in online sessies ideeën aan waaruit de samenstellers trends destilleerden. Bovenaan het lijstje ‘impactvolle en zekere trends’ staat: ‘Mis- en desinformatiecampagnes nemen in aantal, ernst en omvang toe.’  Als belangrijkste onzekere factoren voor de toekomst noemen de auteurs de vraag hoe techbedrijven worden gereguleerd en in hoeverre burgers elkaar blijven vertrouwen. Ze voorzien vier mogelijke scenario’s. Extremes: In het zwartste toekomstscenario leven we in een wereld waarin burgers elkaar wantrouwen en big tech niet effectief wordt gereguleerd. Mis- en desinformatie wakkeren de polarisatie aan en gevestigde media delven het onderspit. Bubbles: In dit scenario worden big tech en data gereguleerd. Burgers leven online en offline in bubbles van gelijkgestemden: de overheid bewaakt de orde, maar de samenleving is gefragmenteerd. Nieuwsmedia bedienen vooral hun eigen bubbel en mainstream media bestaan alleen dankzij subsidie. Money: Het medialandschap is in handen van een paar commerciële bedrijven. Big tech beheerst het publieke debat, een invloed die alleen wordt ingeperkt door zelfregulering. Factcheckers helpen het publieke debat te voorzien van feiten. Het gaat goed met de economie, het vertrouwen tussen burgers is hoog. Careful: Met de macht van techbedrijven, die stevig gereguleerd worden, is ook het probleem van mis- en desinformatie teruggedrongen. Trollen is verleden tijd: online anonimiteit bestaat niet meer. Burgers vertrouwen elkaar en vertrouwen kwaliteitsjournalistiek, die financiële steun krijgt van de overheid. De interactieve, futuristische website van Journalistiek 2035 is zeker een bezoekje waard. De scenario’s bevatten science-fictionelementen: zo volgt de lezer in Extremes een journalist onderweg naar een interview met de beruchte complotdenker GertJan van der Velde. Voordat hij daar arriveert, verzeilt hij in een situatie die laat zien hoe erg de samenleving gepolariseerd is, waardoor het interview ineens heel anders verloopt. Het scenario leest als een hoofdstuk van een (dystopische) roman, waaruit blijkt dat het zinloos is om de ander te overtuigen van feiten.