Vroege Vogels meldt vandaag van het bestaan van een laat 18e eeuwse vrijmetselaarsboom in de tuin van de landgoed Fraeylemaborg in Groningen.
Zij schrijven: "De vrijmetselarij is een internationale broederschap van
personen die streven naar geestelijke en morele verheffing, onderlinge
waardering en wederzijdse hulp. Pier Nicolay, actief lid, vertelt hierover in
de tuin van de landgoed Fraeylemaborg. Hier staat nog steeds de oude zwarte
walnotenboom in de tuin die vroeger was ingericht met symbolen refererend naar
de vrijmetselarij.
Vogelvlucht Fraeylemaborg door Anco Wigboldus, maçonnieke elementen door Cees de Vriesch
De verdwenen tuin
Ooit
was de tuin achter Fraeylemaborg aangelegd met zeer specifieke patronen: een
passer en een winkelhaak, een cirkel met een punt, een langwerpig vierkant en
een pentagram. Symbolen die staan voor een bijzondere beweging in Nederland.
Een groep personen die om hun lidmaatschap aan deze broederschap in sommige
landen nog steeds worden vervolgd. De tuin die hier in 1781 werd aangelegd was
kentekenend voor de relatieve vrijheid waarin de vrijmetselarij zich in
Nederland begaf. De zwarte walnotenboom is als enige overgebleven uit die lang
vervlogen tijd.
Zwarte walnotenboom
De
boom ziet er volgens groenbeheerder Carlo Kok goed en gezond uit, ook al is de
stam iets scheef gezakt. Dankzij verankerde staaldraden zal de boom niet
omvallen. Het is de grootste walnotenboom van de provincie Groningen, met 1,5 diameter
stamdikte en een hoogte van 23 meter. De walnoten van de boom zijn eetbaar en
rijk aan oliën. Ze liggen er voor het oprapen.
Ontmoetingsplaats
Tuinen
dienen voor vrijmetselaars nog steeds als ontmoetingsplaats. Er worden nog
steeds rituele bijeenkomsten in de open lucht, zogenoemde veldloge’s,
gehouden. Tijdens zo’n ontmoeting komt de gehele schepping en de verbintenis
met de natuur aan de orde, overeenkomstig met de overtuiging van veel
vrijmetselaars. Via een vraag en antwoordspel wordt met behulp van symboliek
een boodschap overgedragen. En al deze rituelen, die voor niet-leden geheim
blijven, heeft de walnotenboom vanaf de eerste rang mogen meemaken.
Iedereen welkom
De
boom komt uit Amerika, een niet-inheemse boom dus. Maar dat vindt Kok niet erg
want iedere boomsoort trekt verschillende insecten, vogels en schimmels aan.
Door biodiversiteit wordt de ‘keten’ versterkt en de kans op uitval en ziektes
verminderd. Iedereen is dus welkom, een boodschap waar Nicolay het mee eens
is."
Wie was de eigenaar en opdrachtgever?
In 1781 was
de koper van de meer dan 30 jaar lang verwaarloosde borg mr. Hendrik de
Sandra Veldtman. Het was de eerste keer in de geschiedenis van de
borg, dat zij buiten de familie werd verkocht. De Sandra Veldtman was actief
lid van de loge L'Union
Provinciale en werd sterk door vrijmetselaarssymboliek
aangesproken. Hij liet de tuin aanpassen en bracht diverse
vrijmetselaarssymbolen aan; er werden onder andere paden in de vorm van een
passer en winkelhaak aangelegd. (bron Wiki)
Recent commentaar van de Orde
In December 2017 meldt P.W. Nicolai, 2e opziener en voorlichter Loge
L’Union Provinciale: “Het klopt dat een pentagram de
basis vormt voor de Vlammende Ster, maar uit een pentagram kan geen passer en
winkelhaak worden herleid. Een regelmatig pentagram bestaat uit een vijfhoek
plus vijf driehoeken. De driehoeken hebben basishoeken van 72 graden en een
tophoek van 36 graden (dit volgens de gulden snede: wanneer de zijkanten als 1
eenheid worden genomen is de basis 0,618…..). Dit betekent dat de hoeken van de
binnenste vijfhoek (waaruit de winkelhaak herleid zou worden: oranje gekleurd
in het kaartje) elk 108 graden tellen. Een winkelhaak heeft echter altijd een
hoek van 90 graden. Technisch gesproken is er dus geen winkelhaak onder de
“passer”. Verder zou de vorm van het Alziend Oog de vorm van “visica pisces”
moeten hebben. In het kaartje is een cirkel afgebeeld. Kortom, behalve het pentagram
is het te kort door de bocht om uit de kaart van Wigboldus
vrijmetselaarssymbolen te herleiden.”
Fraeylemaborg wordt door Heimeric Tromp, in publicaties over vrijmetselarij en tuinkunst,
genoemd als voorbeeld waarbij maçonnieke elementen in de plattegrond van tuin
en park zijn te vinden. Sinds 1781 was Fraeylemaborg in eigendom van de vrijmetselaar
J.H. de Sandra Veldtman (1756-1816).
Heimerick zegt: In een plattegrond van de
Fraeylemaborg, die uit deze tijd dateert, zien wij in een van de bosquetten
passer en winkelhaak, mogelijk met schietlood afgebeeld; daarnaast wordt de
aanleg door een samenstel van verschillende driehoeken gedragen. De rechthoek
in het andere bosquet kan verwijzen naar vorm van de loge; het langwerpig
vierkant met een punt als symbool van de loge. Ook de grote lanen kunnen als
passerlanen worden opgevat.
De bosquetten bevinden zich in het
achterste deel van het park/bos. Het is een kaart uit Oude Hollandse Tuinen van
Anna G. Bienfait waarin het bovenstaande herkend is.
Zijn er meer tuin maçonnieke ontwerpen?
"Over bovenstaande zichtlanen, deze komen ook voor op de Havenzathe Oosterbroek. Deze was van Tonco Modderman, vrijmetselaar van het eerste uur, en bewoner van oosterbroek. Ook hij veranderde de tuin, net als Hendrik de Sandra Veldtman."
Geen opmerkingen:
Een reactie posten