Een kanotocht over de eerste rivier die persoonsrechten kreeg in I Am the River, the River is Me
De Maori denken niet in termen als ‘bezit’. De mens is slechts rentmeester van de aarde. Voor Papatūānuku (vergelijkbaar met Moeder Aarde) moet goed gezorgd worden. Maori – de inheemse bevolking van Nieuw-Zeeland – voelen zich met alles verbonden: hun voorouders, maar ook bergen, land, water en lucht. Een rivier is een levend wezen, en wordt beschouwd als hun voorvader. Met lede ogen moesten ze aanzien hoe kolonisten eeuwenlang rivieren als hun bezit zagen en vervuilden. Al 150 jaar proberen ze de rivieren die door hun leefgebied lopen juridisch te beschermen. Dat lukte pas in 2017, toen de Whanganui-rivier persoonsrechten kreeg, als eerste rivier ter wereld. Sindsdien groeit de natuurrechtenbeweging en volgden andere landen het Nieuw-Zeelandse voorbeeld.
In de documentaire I Am the River, the River is Me gaat het echtpaar Petr Lom (regie) en Corinne van Egeraat (productie) en hun crew (camera, geluid) met kano’s de Whanganui op. Hun gids is Ned Tapa, de bevlogen leider van de Whanganui-stam. Een aantal andere gasten doet ook mee aan de vijfdaagse tocht over de rivier, van wie Brendan Kennedy de belangrijkste is. Hij is de leider van een groep Australische First Nations-bewoners, de Aboriginals. Hun rivieren zijn nog niet beschermd, het gaat zelfs slecht met ze. Ze zijn ernstig vervuild, worden verwaarloosd en vallen door dammen droog; dammen die zijn aangelegd door westerse bedrijven die de rivieren gebruiken voor hun vervuilende fabrieken. Kennedy hoopt te kunnen leren van Ned Tapa. Zowel de Maori als Aboriginals zijn eeuwenlang onderdrukt, gekleineerd en gediscrimineerd. Hun talen werden verboden, hun kinderen ontvoerd om westers opgevoed te worden.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data113489239-25fc9b.jpg)
De documentaire heeft veel aandacht voor het natuurschoon rond en in de Whanganui. Het wordt in fraaie shots vastgelegd, soms middels drone. Ook aan het geluid is veel zorg besteedt, in navolging van het Maori-credo dat je altijd naar de natuur moet luisteren. Shots van Jimmy, het hondje van Ned dat meevaart, tonen zijn verwondering over de schoonheid van de omgeving; een verwondering die de kijker kan delen. Daarnaast is er aandacht voor de cultuur van de Maori, waarbij de westerse makers jaloers lijken op hun harmonieuze manier van leven: een wat romantische blik op de Whanganui. Verder mist er wat context: hoe zit het precies met de Te Awa Tupua-wet die in 2017 van kracht werd? Dat op sommige plekken aan de rivier – vooral privébezit en met (staats)bedrijven – nog oude wetgeving van kracht is, had best vermeld mogen worden.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten