Muntjes magie

Muntjes magie onder huisopeningen

Deze week was ik bij vrienden in hun boerderij en die vertelden het volgende. Bij de verbouwing troffen ze onder meerdere vensterbanken en binnendorpels muntjes aan. Muntje uit de 2e W.O. van enkele penningen. Niet van enigerlei waarde maar symbolisch van aard. Een vorm van bouwmagie om de openingen in het huis te beschermen tegen indringing.  Totaal vonden ze een zevental muntjes. Het huis is rond 1900 herbouwd op een oudere bouwplek en in de 2e W.O. zijn de ramen en deuren vernieuwd. De man vertelde ook dat het nog steeds een gebruik is bij de scheepsbouw om onder de mast een muntje te leggen voor de behouden vaart.

„Für die Geister und Seelen  der Schwellen in meinem Haus,
schicke  ich diese Gaben, welche  mich (uns) beschützen  vor allem Bösen,
Tag ein und Tag aus.

Scheepsmagie

Deze ceremoniële handeling verwijst naar het aloude gebruik om muntstukken onder scheepsmasten te leggen. Deze traditie dateert al uit de Romeinse Oudheid. Diverse archeologische vondsten van scheepswrakken uit dit tijdsbestek duiden hierop. Deze traditie is tot de dag van vandaag in zwang.

In de afgelopen jaren zijn in binnen- en buitenland op replica’s van oude schepen zoals de Oost-Indiëvaarders Batavia te Lelystad of de Götheburg in Zweden, munten onder de masten geplaatst. Maar ook bij moderne vaartuigen als het Amerikaanse vliegkampschip USS Carl Vinson, of het Landing Platform Dock USS San Antonio zijn recentelijk munten aangebracht onder bijvoorbeeld hun Advanced Mast/Sensor System (AEM/S). Een traditie overigens, die bij de US Navy teruggaat tot het eind achttiende-eeuwse fregat USS Constitution.

Voor de oorsprong van dit gebruik worden diverse redenen aangedragen. De Britse marinehistoricus W.N.T. Beckett meent dat het wellicht een afgeleide is van het gebruik in de oudheid overledenen een muntstuk in de mond mee te geven. Dat geld diende om de veerman Charon te betalen om de zielen van gestorvenen over de onderwereldrivier Styx te varen naar de Hades, het dodenrijk. Op soortgelijke wijze zouden onder masten geplaatste munten aan de opvarenden van het betrokken schip, wanneer het met man en muis verging, de zekerheid bieden naar de Hades te worden overgezet. 

Andere historici menen dat munten onder scheepsmasten werden aangebracht om zo geluk voor het schip en de bemanning af te dwingen. Nederlandse bronnen verwijzen naar het bespoedigen van een fortuinlijke vaart. Recentelijk in antieke scheepswrakken in Groot-Brittannië onder masten gevonden muntstukken spreken in dit geval voor zich: met de muntzijde naar boven staat de tekst “Op het grotere geluk voor de keizer”, terwijl de ander met de kopzijde de godin Fortuna toont die een scheepsroer vasthoudt. Wat de exacte oorsprong van het plaatsen van muntstukken in een schip ook zijn moge, het geeft aan dat scheepsbouwers en zeelieden, ook in moderne tijden, gevoelig zijn voor traditie, ritueel en symboliek.


bron: https://www.defensie.nl/actueel/nieuws/2009/09/22/oude-traditie-munt-onder-mast