Kantekeningen bij de moderne nutsdenker

Een nutsdenker kan een utilitarist zijn.  Utilitarisme is een ethische stroming die de morele waarde van een handeling afmeet aan de bijdrage die deze handeling levert aan het algemeen nut, waarbij onder algemeen nut het welzijn en geluk van alle mensen wordt verstaan.

Doorgaans houdt dit in dat een utilitarist met zijn handelingen streeft naar een zo groot mogelijke mate van geluk, al houdt hij er wel rekening mee dat dit in de praktijk soms onmogelijk kan zijn. Met een zo groot mogelijke mate van geluk wordt bedoeld dat zoveel mogelijk mensen zo gelukkig mogelijk zijn. Sommige utilitaristen zijn van mening dat ook het geluk van dieren van belang is.

De term geluk in de utilitaristische ethiek is de som van plezier min pijn. Vermijden van pijn en verwerven van plezier zijn dan ook de motieven voor het menselijke handelen.

Het utilitarisme is begonnen met David Hume  (1711-1776), die werd geïnspireerd door het hedonisme van Epicurus.  Het utilitarisme is daarna uitgewerkt door Jeremy Bentham (1748-1832) en John Stuart Mill (1806-1873). Met John Stuart Mills Utilitarianism (1861) heeft het utilitarisme pas echt gestalte gekregen.

Recent onderzoek

De Amerikaanse psychologen Bartels en Pizarro deden recent onderzoek naar modern utilitaristisch denken en  becijferden niet alleen het utilitaristisch gehalte van de studenten, ze onderzochten ook hun psyche. Nutsdenkers bleken volgens hen vaker gewetenloos. Ze voelden veel voor de stelling 'de beste manier om met mensen om te gaan is ze te vertellen wat ze willen horen'.

Bovendien werden ze bovengemiddeld enthousiast voor stellingen als 'eigenlijk is het leven de moeite niet waard'. Ook op psychopathie scoren ze hoog, ontdekten deze onderzoekers. Psychopathie oftewel AntiSociale Persoonlijkheidsstoornis wordt gekenmerkt door  meer dan gemiddeld in aanraking komen met politie en justitie, vaak liegen, impulsief zijn, snel gefrustreerd, graag anderen de schuld geven.  Deze kenmerken van ASP zijn juist in strijd met het utilitarisme.

Kanttekeningen

Utilitarisme is m.i., wel veel te veel gericht op de menselijke materiële output in deze vooral te menselijk gerichte wereld. In de subtiele werelden is een andere opener moraal, meer gebaseerd op verwevenheid, verbondenheid, dienstbetoon en vooral ‘onder’richt: ook niet gelukservaringen aangedaan door het bestaan zijn zinvol,  Uiterlijk kan je gedrag utilitaristisch zijn, innerlijk kan het geheel anders zijn. Juist in de subtiliteit word  door het bestaande ervaren wat iemand van binnen werkelijk is.

Het vrijheidsprincipe in de geomantie

In de niet manipulatieve geomantie werd nog rekening gehouden met de subtiele  eigenheden in de omgeving die gerespecteerd kunnen worden; subtiele fenomenen die ook recht hebben op een eigen plek, zoals grote energiebanen op, in en boven de aarde die vrij moeten blijven en natuurwezenplekken die gerespecteerd dienen te worden en niet bebouwd. Verscheidenheid in al haar aspecten van opbouwende en afbrekende krachten verdienen hun plek. Wat dat betreft is de menselijke moraal teveel gericht op het respecteren van de opbouwende aspecten (welzijn) en vergeet de geheel eigen plek van het afbrekende, het ‘ogenschijnlijke kwaad’ (vasthoud- en ontwikkelingspijn) wat ook functioneel is in deze vergankelijkheid. Scheppen en afbreken gaan hand in hand.

Het gaat m.i. eigenlijk allemaal over intrinsieke waarden, zoals geluk, plezier, het goede. Andere waarden die utilitaristen minder erkennen zijn autonomie, werkelijke eigenheid, vrijheid, materiële onthechting, kennis, verbondenheid met het levende in de materie en de subtiliteit en vooral oervertrouwen van het zijnde.

"ik ben ook een wezen"

Bronnen; ondermeer Wikipedia en Trouw