Super gedragsverslaving aan smartphones

“Hoeveel uur per dag breng jij door op je smartphone? De helft van ons is verslaafd aan gedrag dat bestaat dankzij technologie, zoals gamen, mailen en sociale media. Dat legt psycholoog Adam Alter overtuigend uit in het boek Superverslavend. En ja, dat is slecht nieuws voor ons functioneren in de echte wereld.

Vliegtuigstand

Sinds 15 juni 2017 kan de Europese toerist kosteloos gebruik maken van internet in andere EU-landen. “Roam like at home”, luidt het Brussels marketingjargon, genoemd in de Volkskrant. Zouden deze verruimde mobiele mogelijkheden meewerken aan de gedragsverslaving in het buitenland, of zetten de vakantiegangers de smartphone toch regelmatig op vliegtuigstand?

Waren in de jaren zestig alleen sommige mensen niet weg te slaan bij sigaretten, alcohol en drugs, tegenwoordig zijn verslaafden geen aparte groep meer. Nu is de grote massa verslaafd. Het gaat dan niet om middelenverslaving, maar om gedragsverslaving aan smartphones, shoppen, internet, sporten of gamen.

De eerste tekenen van een crisis zijn er al, volgens Adam Alter, universitair hoofddocent marketing en psychologie aan New York University. In zijn nieuwe boek Superverslavend zet hij uiteen hoe technologie ervoor ontworpen is om zo verslavend mogelijk te zijn en consumenten in de val te lokken.

De helft van de mensen in de ontwikkelde landen is verslaafd aan iets, meestal een bepaald gedrag.

Drugsdealers

Al in het voorwoord bezorgt Alter je een ongemakkelijk gevoel bij nieuwe technologie. De mensen die de tech produceren prijzen met groot spektakel hun producten aan, maar blijven er zelf bij weg. Iedereen zou een iPad moeten hebben, aldus wijlen Steve Jobs in 2010, toen het apparaat gelanceerd werd. Maar zijn eigen kinderen? Die gebruikten de apparaten niet. Alsof ontwerpers de hoofdregels van drugsdealers hanteren, schrijft Alter. “Word nooit high van je eigen handel.”

Na het voorwoord duurt het even voor technologie weer in beeld komt. Je moet eerst weten hoe verslaving tot stand komt, en daar trekt de auteur een paar hoofdstukken voor uit. Gedragsverslaving lijkt erg op een middelenverslaving. Drugs en gedrag stimuleren hetzelfde beloningscentrum in de hersenen, alleen doen drugs dat krachtiger.

Bij elk genot, zoals seks of eten, komt in verschillende gebieden diep in het brein de chemische stof dopamine vrij, wat een intense golf van genot produceert zodra het bindt aan specifieke eiwitten in de hersenen. Bij bepaalde stoffen of ervaringen, zoals heroïne en gamen, slaat de dopamineproductie op hol. Maar dopamine is niet het enige ingrediënt voor verslaving. Vooral de situatie is bepalend. “Het middel of het gedrag is op zich niet verslavend, wél als we het als zalf voor onze psychologische wonden gaan gebruiken”, legt Alter uit. Zijn punt is dat onder bepaalde omstandigheden, iedereen verslaafd kan raken. Ook jij.

Er wordt veel onderzoek gedaan naar hoe kinderen reageren op overdadig gebruik van technologie.

Afgeleide kinderen

Superverslavend laat je nadenken over je eigen gedrag. Het eerste wat ik ’s ochtends doe als de wekker op mijn smartphone afgaat, is alle berichtjes en notificaties doornemen. Het is ook het laatste wat ik doe voor ik naar bed ga; misschien is er nog mail binnengekomen. Nou en? zou je kunnen inbrengen. Als de helft van de mensen in de ontwikkelde landen verslingerd is aan een bepaald gedrag, zoals sociale media of de game World of Warcraft, dan is dat maar zo. Dan is de smartphone maar een verlengstuk van onze hersenen. Wat is daar erg aan? Het probleem is toch iets groter dan we doorhebben. Aan de hand van een oneindige reeks verhalen van verslaafden, onderzoeksresultaten en interviews met wetenschappers en ontwerpers, schetst Alter een verontrustend beeld van overdadig gebruik van technologie.

Kennismaken met de digitale wereld begint al op jonge leeftijd. Onderzoek laat zien dat ouders die constant hun mobiel checken, schade aanrichten bij jonge kinderen. Zuigelingen volgen instinctief de oogbewegingen van hun ouders. Afgeleide ouders creëren afgeleide kinderen, omdat kinderen via hun ouders leren hun aandacht er niet bij te houden. En aandacht is juist zo belangrijk voor taalverwerving, probleemoplossend denken en andere mijlpalen in de ontwikkeling.

Nog een voorbeeld. Kinderen die er vooral online vriendschappen op nahouden, zijn slechter in het peilen van emotionele signalen. En ook volwassenen betalen een prijs. Netflix laat mensen met zijn cliffhangers eindeloos doorkijken. Trackers zoals Fitbit maken dat de drager al snel obsessief omgaat met het aantal stappen en kilocalorieën op het schermpje. Op die manier ben je altijd bezig met het najagen van doelen, zonder te genieten van het succes.

Alter noemt de like-knop op Facebook ‘de eerste digitale drug die onze cultuur beheerst’.

Legale heroïne

Het begon met de fruitmachine in de gokhal. Niks meer dan elektronische morfine, volgens Alter. Facebook-likes? Ze vormen de eerste digitale drug die onze cultuur beheerst. De auteur windt er geen doekjes om. Al lezend krijg je de indruk dat we afstevenen op een ramp, een wereld waarin mensen niet meer weten hoe ze met elkaar moeten omgaan. Facebook, World of Warcraft en Instagram zijn nog maar het begin. Virtual reality komt eraan. Of zoals de auteur het noemt: ‘legale heroïne, onze volgende harddrug’.

In het nawoord brengt hij gelukkig een nuancerende noot: technologie op zichzelf is niet goed of slecht. Het is eveneens een verrijking van het leven; dankzij Skype kunnen we videobellen met familie aan de andere kant van de wereld, en voor sommigen werkt een tracker motiverend om toch een uurtje per dag te bewegen.

Afzweren van technologie is dus niet de oplossing. Wat wel? Volgens Alter moeten we een goed uitgedachte omgeving creëren om gedragsverslaving te weerstaan. Mailaccounts van het werk platleggen ‘s nachts. Kinderen onder toezicht blootstellen aan beeldschermen. Ethische regels opstellen voor het ontwerpen van technologie. Sociale media ontwerpen zonder cijfermatige feedback zoals ‘likes’. En een hele simpele: niet altijd je telefoon binnen handbereik hebben. Dat advies neem ik vast ter harte. Die telefoon verdwijnt van mijn bureau tijdens het werk.”

 Maven Publishing

Adam Alter, Superverslavend – waarom smartphones, apps en social media zo verslavend zijn en wat je eraan kunt doen, Maven Publishing, 350 blz., €21,00.

Bron; https://www.nemokennislink.nl/publicaties/grote-kans-dat-jij-verslaafd-bent-aan-je-smartphone?utm_medium=email&utm_campaign=Nieuwsbrief%204%20augustus%202017%20-%20Waar%20komen%20jouw%20nachtmerries%20vandaan&utm_content=Nieuwsbrief%204%20augustus%202017%20-%20Waar%20komen%20jouw%20nachtmerries%20vandaan+CID_71899f7bd672807f98ab0fd7dff20b9c&utm_source=Email%20marketing%20software&utm_term=Grote%20kans%20dat%20jij%20verslaafd%20bent%20aan%20je%20smartphone