Aan de oostzijde van de Remise van de Hof van Schirnding bloeit zondag weer de winterlinde in vol ornaat. Een feest voor vele insecten soorten, vlinders en de geurliefhebbers die er langs lopen.
Dank geliefde boom!
Dank geliefde boom!
De historicus Judith Pollmann (1964) is hoogleraar vroegmoderne geschiedenis in Leiden. Volgens de jury van de Spinoza-premie is zij „een nieuwsgierige wetenschapper die haar collega’s uitdaagt met nieuwe perspectieven en een originele aanpak”.
Recentelijk publiceerde ze een boek over de Nederlandse burgeroorlog die – zo zou je kunnen zeggen – het échte verhaal vormde achter de nationale mythe van de opstand tegen Spanje in de zestiende eeuw (1572. Burgeroorlog in de Nederlanden). En ze onderzoekt ongebruikelijke bronnen, zoals lokale kronieken.
En mede die kronieken inspireren nu een van de onderzoeksonderwerpen waaraan ze de Spinoza-premie wil gaan besteden. Ze zegt het in een video-interview. „In ons geschiedenisbeeld ligt een gat in de eerste helft van de achttiende eeuw. We hebben een goed verhaal over wat we de Gouden Eeuw noemden tot 1672, en we weten ook weer alles vanaf 1750, met de Verlichting, de patriottenbeweging en de opkomst van de natiestaat. Maar daartussen? Het komt vaak neer op de enorme staatsschuld en dat het militair niet zo goed ging.”
Maar, zegt ze, „waarom waren die mannen van het pek en teer van de 17de eeuw toen opeens niet meer in staat om vernieuwing te omarmen? In die kronieken, een soort lokale dagboeken, zie ik sporen van iets heel anders. Die kronieken bevatten dan steeds meer cijfers en ze slaan een andere toon aan over manieren om problemen op te lossen. Er is – denk ik – wel degelijk iets aan het veranderen, maar daarvoor moeten we misschien naar andere archieven kijken, niet per se in de grote steden, maar wel in die van de provincies, Holland, maar ook de Staten van Overijssel, of Gelderland, die hadden de macht om na te denken over vervoer, posterijen, demografie. Dat wil ik onderzoeken.”
En Pollmann wil nog veel meer weten. Bijvoorbeeld welke kennisinfrastructuur er bestond op het platteland van, zeg, 1450 tot 1850. „De ‘inheemse’ kennis over hoe je met het landschap en het water omging, met landbouwtechnieken, met voedsel, met ziekte, alles. In feite alles wat door de moderne wetenschap later als bijgeloof en achterlijkheid is afgedaan! Met moderne technieken kun je die oude gewoontes nu veel beter onderzoeken, alleen al omdat je nu kunt zoeken in gedigitaliseerde handschriften.”
En dat is echt relevant voor ons eenentwintigste-eeuwers, bepleit Pollmann vanuit haar werkkamer in Leiden. „Dit soort onderzoek kan ons ook nu helpen beter om te gaan met verschillende methodes van kennisverwerving, in respect voor andere epistemologieën zoals Unesco het zo mooi verwoordt.”
bron: https://www.nrc.nl/nieuws/2025/06/27/deze-vier-nederlandse-topwetenschappers-krijgen-anderhalf-miljoen-om-aan-hun-werk-te-besteden-a4898429#/krant/2025/06/28/#120
Veel Europeanen hebben een cocktail aan bestrijdingsmiddelen in hun lichaam. Dat bevestigt onderzoek onder ruim zeshonderd inwoners in tien Europese landen, waaronder Nederland. De blootstelling is per stof binnen de veilige marges, maar wetenschappers pleiten voor beter toezicht op de effecten van stapeling.
schrijft voor de Volkskrant over medisch onderzoek, psychologie en (neuro-)biologie.
Wetenschappers registreerden de sporen van pesticiden op polsbandjes, in het bloed, de urine en de ontlasting van de vrijwilligers die deelnamen aan het zogeheten Sprint-onderzoek. De onderzoekers presenteerden hun resultaten in Brussel, onder anderen voor leden van de Europese voedselwaakhond Efsa.
Tot nu toe worden pesticiden in Europa met name aan de ‘voorkant’ gekeurd en alleen per individuele stof. Er zijn afspraken over hoeveel van elk bestrijdingsmiddel een boer mag spuiten en hoeveel ervan op groente en fruit mag zitten.
De nieuwe studie is bijzonder, omdat zij focust op hoe de praktijk uitpakt: namelijk welke mengsels aan middelen terechtkomen in de dagelijkse leefomgeving van mensen, via huisstof, de lucht, voeding of andere manieren.
‘Ons advies is om die blootstelling structureel in de gaten te houden, op Europese schaal’, zegt toxicoloog Paul Scheepers van de Radboud Universiteit, die meewerkte aan de studie. Die gedachte wint aan terrein: vorig jaar adviseerde de Gezondheidsraad in Nederland al om uit voorzorg stoffen te gaan meten in het bloed en de urine van burgers.
Onderzoeksleider Scheepers benadrukt eveneens dat dit onderzoek geen risico’s signaleert. Er kwamen bovendien ‘geen gekke dingen’ aan het licht. Bij het gros van de deelnemers lag de dosis bestrijdingsmiddelen binnen marges die volgens Efsa nog veilig zijn.
Toch pikte de studie dingen op die volgens Scheepers aandacht verdienen. Zo zijn er rond boerderijen en in nabijgelegen huizen meer dan honderd verschillende pesticiden te vinden.
Ook opvallend: boeren hebben niet altijd de hoogste dosis pesticiden in hun lichaam. ‘Het lijkt erop dat vooral mensen met huisdieren thuis meer worden blootgesteld aan bestrijdingsmiddelen’, zegt Scheepers. ‘We troffen bij de deelnemers bijvoorbeeld fipronil aan op voor deze meting gemaakte polsbandjes die mensen een week lang droegen.’
Mogelijk komt dit door middelen die mensen gebruiken om hun hond of kat vrij te houden van vlooien, mijten of teken. Maar uitsluitsel hierover kan Scheepers niet geven.
Fipronil is niet de enige insecticide in huis. Het Sprint-team trof ook andere slecht afbreekbare middelen aan, zoals de al vijf jaar verboden insectenverdelger chlorpyrifos. Mogelijk stapelen de effecten, en dan is het mengsel iets om in de gaten te houden.
In een vervolgonderzoek testen toxicologen een mengsel van de drie meest voorkomende en toegelaten middelen samen in laboratoria, om te kijken of er bijzondere risico’s ontstaan, bijvoorbeeld voor de conceptie.
Extra risico kan in theorie ontstaan als er een ‘cocktaileffect’ plaatsvindt, waarbij een middel andere giffen versterkt en ze samen een groter risico vormen dan de som der delen.
Zulke synergisten zijn uiterst zeldzaam, benadrukt Scheepers, maar Sprint trof wel een mogelijk pesticideversterkend middel vaak aan: piperonyl butoxide. ‘Dat remt de afbraak van insecticiden. Handig om gespoten bestrijdingsmiddelen langer actief te houden, maar bij mensen wil je dat juist niet.’
Mengsels in de gaten houden is een goed idee, vindt Jacob de Boer, emeritus hoogleraar milieuchemie en toxicologie van de Vrije Universiteit Amsterdam. ‘Ik onderteken haast nooit petities, maar deed dat laatst wel bij een brief om stoffen strenger te beoordelen, omdat we vaak aan mengsels worden blootgesteld.
‘Het aantal goedgekeurde chemicaliën blijft groeien. Die zijn niet allemaal gevaarlijk, maar we hebben geen volledig overzicht van wat er gebeurt.’
Lichtende nachtwolken zijn wolken die voorkomen op ongeveer 75 tot 85 kilometer hoogte, veel hoger dan gewone wolken, die hooguit zo'n 20 kilometer hoogte bereiken. Na zonsondergang weerkaatsen die hoge wolken nog een tijd zonlicht.
DID SPACEX MAKE THESE NOCTILUCENT CLOUDS? Maybe it's just a coincidence. Shortly after midnight on June 24th, people in Europe watched a rocket glide silently overhead. A few hours later, noctilucent clouds (NLCs) filled the sky.
"It was incredible," reports Stanislaw Rokita from Torun, Poland, the hometown of Copernicus. "Silver filaments spread over almost half the horizon and rose all the way to the zenith."
Similar displays were seen in Berlin, Paris and other European cities.
NLCs are a natural phenomenon. They form when summertime wisps of water vapor rise up to the mesosphere (83 km high) and frost specks of meteor smoke. We see them every year during weeks around the summer solstice. This, however, was an unusually bright and widespread display.
Some onlookers wondered if the rocket had anything to do with it. The rocket was SpaceX's Transporter-14 mission, launched the previous evening from California's Vandenberg Space Force Base. Onboard were 70 payloads, including cremated human remains and small surveillance satellites. A fuel dump from the rocket's second stage was widely observed only a few hours before the NLCs appeared.
This picture from Nicolas Rossetto of Jura, France, shows the rocket (inset) trailed by a cloud of discarded propellant:
"This was about 15 minutes past midnight," says Rossetto.
Could Transporter-14 be responsible for the NLCs? Theoretically, yes. Studies show that space traffic does indeed amplify noctilucent clouds. Rocket engines emit water vapor--a key ingredient of NLCs. Moreover, a video of the Transporter-14 launch shows the second stage engine burning through the mesosphere and spewing water exactly where NLCs form.
But there's a problem with this idea. The burn happened over the coast of California, not Europe. To make morning clouds over Paris and Berlin, the water vapor would need to travel 10,000 km in less than 6 hours--*very* unlikely.
The display was probably natural. If so, more NLCs could be in the offing--no rockets required.

It’s nearing midnight as the young man scurries through a dark alley. He wears a mask and overalls and is armed with a roll of duct tape. As he nears his target – a driverless robot taxi – he tears off some tape to disable the futuristic car’s sensors.
“We just want the Waymos to stop beeping at night,” he says. “They’re really disturbing us. They’re disturbing our neighbors.”
The man and others call themselves “stackers,” and most nights you’ll find them, faces masked from security cameras, on a mission. They stand in the way of robotaxis, so the cars are forced to line up in a stack in an alley and can’t access two charging lots near downtown Santa Monica that Waymo opened in January, with little fanfare and apparently zero prior public awareness. “We’ll try lasering the next one,” one stacker says to another. “We’re just running some routine experiments to see what it takes to properly stack a Waymo.”
Gisteren was ik in Berlijn met m'n dochter Janne bij de Nederlandse ambassade en bezochten we de Reichstag, het Duitse Parlement waarin de prachige glazen koepel is aangebracht.. We konden er niet in maar lazen de spreuk „Dem Deutschen Volke“ ("Aan het Duitse volk") Deze spreuk werd in 1916 op het gebouw aangebracht, tijdens de Eerste Wereldoorlog. De oorsprong van de spreuk en het moment waarop deze op het gebouw werd gezet, zijn historisch en politiek veelzeggend.
De architect van de Reichstag, Paul Wallot, had al in zijn oorspronkelijke ontwerp van het gebouw (vanaf 1884) een inscriptie voorzien, mogelijk met deze spreuk. Maar de Pruisiche keizer Wilhelm II (1859-1941) die in 1918 zijn staart drukte in Nederland verzette zich jarenlang tegen het aanbrengen van de tekst. Hij wilde geen suggestie wekken dat het parlement werkelijk soeverein was, want hij zag zichzelf als drager van de macht (in lijn met het autoritaire karakter van het Duitse keizerrijk). (1)
De bronzen letters van de spreuk werden gemaakt van omgesmolten Franse kanonnen uit de oorlog van 1870–1871, wat een symbolische nationalistische lading gaf.
Geomantisch is deze plek met onder verbonden, Duistere arihmanische krachten en de materialiteit is nog steeds de Duitse drijfsfeer. De stad is voor mij een groot subtiel afvaldepot, Onder en Midden en de stadsengel kan er moeilijk doorheen komen, laat staan de Christus-krachten. Het benodigt nog veel Eenheids verbondene mensen die de vervastende krachten weten te masseren!
2.De enige resterende stadspoort in Berlijn, De Brandenburger Tor betekent letterlijk "Poort van Brandenburg" en verwijst naar de historische regio Brandenburg, ten oosten van Berlijn. De poort stond aan de westelijke stadsrand van Berlijn en was oorspronkelijk de toegangspoort naar de weg richting de stad Brandenburg an der Havel, een van de oudste steden in de regio en belangrijke stad binnen het keurvorstendom en later koninkrijk Pruisen.
De poort maakte deel uit van een 18 stadspoorten in de oude Berlijnse stadsmuur (toen nog geen muur in militaire zin, maar een accijnsmuur). De eerste poort stamt uit 1734. De huidige poort werd op die plek herbouwd tussen 1788 en 1791 in opdracht van de Pruisiche koning Frederik Willem ll na de bezetting/bevrijding van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden in 1787 door een Pruisisch leger van 20.000 man om de stadhouderlijke macht te herstellen, Deze militaire actie werd ondernomen door Frederik Willem II om zijn zuster Wilhelmina van Pruisen (de vrouw van stadhouder Willem V) te ondersteunen tegen de Patriottische oppositie. Frankrijk steunde de Patriotten politiek. De actie was dus een binnenlandse Nederlandse kwestie, waarbij de Pruisische koning zijn verwante stadhouder hielp tegen revolutionaire bewegingen. De poort werd gebouwd als een symbool van vrede. Pas later kreeg de poort allerlei politieke betekenissen, bijvoorbeeld bij Napoleon, bij de nazi's, en tijdens de Koude Oorlog.
De nieuwe poort was oorspronkelijk bedoeld als symbool van vrede, zoals te zien is aan de Quadriga bovenop de poort: een strijdwagen met de godin van de vrede (Eirene/Victoria).Door de geschiedenis heen veranderde de betekenis: van Pruisisch machtsvertoon, naar nationaal symbool, tot symbool van de deling én de hereniging van Duitsland (na de val van de Berlijnse Muur in 1989).
Na de val van de Berlijnse Muur werd de Brandenburger Tor gerenoveerd. Na lange en soms felle discussies is besloten ook de Duitse adelaar en het ijzeren kruis weer terug te zetten; hoewel voor velen een pijnlijke herinnering aan het Pruisische militarisme. Heden ten dage is de poort het symbool van de Duitse Eenheid
Aan de westzijde van het Reichstagsgebouw, in de tuin naast de binnenplaats eert het monument de 96 leden van de Reichstag (het Duitse parlement) die tijdens het nazi-regime zijn vermoord, geëxecuteerd, omgekomen in gevangenschap, of doorgevoerd naar concentratiekampen en daar gestorven zijn.
Deze 96 personen behoorden tot verschillende politieke partijen die in oppositie stonden tot het nazi-regime, met name: SPD (Sozialdemokratische Partei Deutschlands), KPD (Kommunistische Partei Deutschlands), Zentrum (Katholieke Centrumpartij) en andere kleinere partijen zoals de Bayerische Volkspartei of liberale partijen
De 96 verticale gietijzeren zuilen of „stenen“ met de namen, geboorte- en sterfdata van de vermoorde parlementariërs. Ze staan in een halve kring, als een symbolische eregalerij.
Het monument symboliseert het begin van de vernietiging van democratie in Duitsland en herdenkt degenen die zich verzetten — of slachtoffer werden — van het totalitaire nazibewind. De Inauguratie was in 1992, en het is ontworpen door kunstenaar Dieter Appelt, samen met architecten Klaus W. Müller en Jan Kerckhoff.
Bij de Brandenburger Tor staat een sobere gedenksteen met de tekst „Den Opfern an der Mauer“, ter nagedachtenis aan alle slachtoffers van de Berlijnse Muur.
Bij pogingen om te vluchten over de Berlijnse Muur zijn tussen 1961 en 1989 minstens 140 mensen in Berlijn zelf om het leven gekomen. De precieze aantallen verschillen enigszins per bron en afhankelijk van de criteria die men hanteert (bijv. directe doden, indirecte doden door psychisch of fysiek gevolg van vluchtpogingen, grenswachten, omstanders).
Het Holocaustmonument, net ten zuiden van de Brandenburger Tor, is het centrale nationale monument voor de vermoorde Joodse slachtoffers van de Holocaust. Het is één van de meest indrukwekkende gedenkplaatsen in Europa en ligt symbolisch dicht bij het hart van de Duitse regering. Ingebruikname van dit symbolische moument is 10 mei 200 en is van de Amerikaanse architect Peter Eisenman De 2.711 betonnen stèles (rechthoekige blokken) zijn in rijen geplaats De hoogtes variëren: van enkele centimeters tot meer dan 4 meter, je kunt door de blokken dwalen en het roept gevoelens op van desoriëntatie, isolement en reflectie.