Februari zeekust vuren in Noord Friesland

Met oud en nieuw kwam het bijna uit de hand gelopen strandvuur in Schevingen in de media waar het vooral ging om wie heeft de hoogste vuurstapel.

Maar in Noord Friesland in Noord Duitsland   hebben ze nog het  traditioneel volksfeest  van wat ze noemen ‘Biikebrennen’. Een groot vuur wordt op de avond van de  21ste februari  aangestoken.

De naam Biikebrennen is Fries en betekend Vuurteken, baken branden. Dit volksfeest is één van de oudste Friese gebruiken en wordt aan de hele Schleswijk Holsteinse Noordzeekust  en eilanden gevierd,  het liefst aan de kustzijde zelf. Het vuurbaken bestaat uit verzamelde kerstbomen en ander takmateriaal.

Het moment in het jaar voor dit volksfeest is ook belangrijk want het is voor de 22ste, de naamdag van Petrus, de schutspatroon van de vissers en is soms pas in het midden van de 19e eeuw weer opgepakt.

De betekenis wordt verschillend aangegeven en wordt ook bepaald door de tijdsgeest:

- In het verdere verleden zal het een religieuze offercult zijn geweest aan het grote water waar de hoogste goden werden aangeroepen, zoals de oorlogsgod Weda  identiek met Wodan en Odin.

Van een aantal vuurplaatsen is bekend dat ze op of bij oude gerechts heuvels –dingplaatsen (Ting) waren.

- Het vuur verdrijft de winter. In bepaalde streken wordt de winter voorgesteld als een stropop, die het Petermannetjes wordt genoemd of ook wel een houten teervat.

Het verbranden van het Petruspoppetje voor zijn naamdag werd ook wel gezien als een  symbolische afwijzing van het christelijke geloof.

- Een symbolische lichtbaken voor de zeevaarders die op lange zeereis gaan.

De Hanze steden hadden in 1403 besloten dat tussen Martins dag (11 november) en Petrus dag  geen scheepvaart  mocht plaatsvinden. Pas op de 22ste kwam een eind aan deze winterpauze en is het begin van het voorjaar. En het nieuwe reisjaar. 

In de 16e eeuw wordt dit gebruik gemeld en op de Petrus dag werden in die tijd ook verdragen gesloten, testamenten opgesteld en besproken wanneer men op de grote vaart, walvisvaart ging.

- In deze tijd is het nog een feest van gemeenschapszin, de traditie en het buitenzijn met de nacht, vuur en na afloop  gezamenlijk eten. Een avondje UIT.

 Voorafgaand is er op een aantal plekken ook een fakkeloptocht naar de vuurplaats. Ook worden er toespraken gehouden in het Fries en Duits en kan muziek het verlevendigen.

Na afloop van het Biikenbrennen wordt traditioneel  boerenkool gegeten.

Het is een krachtig lokaal feest dat ook veel toeschouwers trekt!

Het  Biikebrennen is  ook als "Pers Awten" of "Pers Aften" bekend op de Deense Waddeneilanden 

Ook wordt het vuurfeest in het  Schleswig-Holsteinisse Binnenland gevierd en heet het  ‘Beekenbrennen’  en wordt op 2. Februari  gevierd.

 Op 12. December 2014  besloot het Duitse Kultusministerium  om dit gebruik  als immaterieel Cultuur erfgoed  in ere te houden.

Opmerkelijk dat wij in Nederland niet een dergelijk kustfeest kennen op deze datum.

In Nederland was 22 februari wel het feest van Petrus’ Stoel en was op veel plaatsen  het de dag waarop de pacht moest worden betaald en waarop men elkaar hielp bij het verhuizen. Het was traditioneel ook de eind- en startdatum voor arbeidscontracten. Op deze dag veranderden bijvoorbeeld boerenknechten en -meiden vaak van werkgever. Dus meer een boeren samenlevings dag.

Bij de vissers werd deze dag vissersmesdag genoemd; Sint-Pieter is de patroonheilige van de vissers. 

In België kennen ze wel zeewijdingen in de maand juni, een katholiek gebruik dat de zee wordt gezegend. Met de wijding van de zee gedenkt men vooral de op zee gebleven vissers en wordt er bescherming gevraagd.

Of de huidige zeevuren nog een spirituele cultusfunktie hebben, durf ik te betwijfelen en het behoort meer tot de menselijke feesten dan tot de gezamenlijke feesten met de subtiele werelden.

Wat nog wel zal optreden als het gaat om een feest op een bepaalde oude vierplek dat de plaatswezens zeer in hun nopjes zijn als het weer feest is!

nb
iemand merkte op dat het tijdstip 21/22 februari de overgang is van sterrenbeeld waterman naar vissen en ook het begin van het chinese nieuwe jaar.(F)