‘Het povere exoterische Pronkstuk van Nederland’

gelezen: "TV-RECENSIE

Nijntje, klompen, Jan Steen, de Daf 600, Jip en Janneke, de boekenkist van Hugo de Groot, de Aardappeleters, de Nachtwacht! Wat een fijne cadeaumand vol nostalgie zo tussen sinterklaas en kerst, dacht ik vrijdag bij de bekendmaking van de nominaties voor ‘Het Pronkstuk van Nederland’. 

Dit rood-wit-blauwe AvroTros-programma wil dat wij de komende weken met z’n allen 'Het Object' kiezen dat ons Neêrlandsch bloed het snelst door d’ad’ren laat vloeien. Nadat ik weer wat was gekalmeerd vroeg ik me wel af: had dat niet wat hipper gekund?

Ontwerp:

Delfts Blauw Bloemenpiramide – 1692-1700
Nijntje - Dick Bruna 1955
De klompJip en Janneke – 1952
Fiep WestendorpDAF 600 – 1958
Hub van DoorneANWB Paddenstoel - 1919
Spyker 60 HP - 1903
Het Droste cacaoblik - 1904
De microscoop - ca. 1670
A. van LeeuwenhoekDe gulden – 1980
Bruno Ninaber van Eyben


Erfgoed
:

Dagboek van Anne Frank 1942-1944, 
Grondwetsherziening 1848
, Delfts Blauw - 17de eeuw,
De Vrede van Münster - 1648,
 Het Plakkaat van Verlatinghe – 1581, 
Het Wilhelmus - rond 1570
, De Unie van Utrecht – 1579
, Brieven van Vincent van Gogh - 1872-1890, 
Boekenkist van Hugo de Groot
, Max Havelaar - 1859, Multatuli


Kunst
:

De Nachtwacht - 1642, Rembrandt van Rijn
 Het melkmeisje - ca. 1660, Johannes Vermeer 
Meisje met de parel - 1665, Johannes Vermeer 
De aardappeleters - 1885, Vincent van Gogh,  
Het vrolijke huisgezin - 1668, Jan Steen
, Zonnebloemen - 1889, Vincent van Gogh, 
Panorama Mesdag - 1881, Hendrik Willem Mesdag
, De vrolijke drinker - ca. 1628-1630, Frans Hals
, Winterlandschap met schaatsers - 1608, Hendrick Avercamp
, Lucht en Water I - 1938, Maurits Cornelis Escher

Er zijn drie categorieën bedacht om uit te kiezen: ontwerp, kunst en erfgoed. Met elk tien kandidaten, waarbij de onderlinge grenzen niet altijd even hard zijn. Zo komt bij ‘ontwerp’ een Delftsblauwe bloempiramide voorbij en bij ‘erfgoed’ ook Delfts blauw in het algemeen. In de categorie kunst hebben alleen platte objecten de eindstreep gehaald: negen oude schilderijen plus een houtsnede van graficus M.C. Escher, de enige kunstenaar van na 1900 op de lijst. De categorie ‘ontwerp’ moet het qua moderniteit vooral hebben van de gulden van 1980, naast bijvoorbeeld de ANWB-paddenstoel.

Homohuwelijk

Maar vooral de keuzelijst voor ‘erfgoed’ is archaïsch en weinig gevarieerd, met én De Unie van Utrecht (1579) én het Plakkaat van Verlatinghe (1581) én de Vrede van Munster (1648) én de Grondwet van 1848.

De programmamakers zeggen over deze selectie waarschijnlijk: “Onze handen zijn gebonden.” Ze lieten een groep wetenschappers en kunstkenners de eerste lijst van honderdvijftig objecten samenstellen, die daarna tot negentig werd teruggebracht door een kleiner comité. Vervolgens kozen vijftienhonderd ‘gewone’ mensen de huidige tien nominaties per categorie.

Maar ik zou die eerste longlist graag eens zien, om te weten welke dingen-om-als-Nederlander-trots-op-te-zijn daarop nog meer werden genoemd. Wij hier op de bank misten bijvoorbeeld het ontwerp van de Deltawerken, het homohuwelijk en de euthanasiewetgeving, het verzamelde werk van Spinoza en Erasmus, de vlakken van Mondriaan, de CD. En mijn man wilde dat gruwelijke gedicht ‘Het Huwelijk’ er ook wel in. Gelukkig was Elsschot een Belg.

Lekker zakelijk

En wat te denken van twee revolutionaire Nederlandse uitvindingen die ons allen op dit moment onzichtbaar omringen: wifi en bluetooth? Onze Vic Hayes wordt wereldwijd ‘De vader van de wifi’ genoemd en Jaap Haartsen - uitvinder van bluetooth - staat in de Inventors Hall of Fame in de Verenigde Staten. Maar in eigen land lukte het ze niet om die eeuwige microscoop van Van Leeuwenhoek eens van zijn plek te stoten.

Enfin: een verkiezing is wat het is. Via de programmasite kunt u tot het eind van het jaar meestemmen voor de winnaar, die in januari bekend wordt. En de komende tijd iedere avond na Nieuwsuur genieten van korte items over de genomineerden.

Het oer-Nederlandste fragment kwam vrijdag misschien al voorbij. Toen toonde presentator Jort Kelder ons het magnifieke origineel van het Plakkaat der Verlatinghe, waarin ‘we’ afstand namen van Philips II. Het document ligt in het Rijksarchief en dat kan niemand ontgaan: een ambtenaar heeft er gewoon een blauw stempel van het Archief op gezet. Lekker zakelijk, onze volksaard ten top."