Iedereen die met de boot van Harlingen naar
het Waddeneiland Vlieland
gaat, vaart over een uniek natuurverschijnsel
in Nederland heen: over de Zuidwalvulkaan.
De Zuidwal Vulkaan is zo'n beetje onze
dichtstbij zijnde vulkaan. Ongeveer 10 kilometer uit de kust bij Harlingen,
kijkend in de richting van Vlieland ligt de vulkaan, diep onder het water van
de Waddenzee.
De ondergrond van het
Waddengebied is geologisch gezien geen eenheid. Het gebied behoort tot vijf
verschillende structurele elementen, elk met een kenmerkende geschiedenis van
sedimentatie, opheffing en erosie. Van west naar oost betreft het de volgende
elementen: Texel IJsselmeer Hoog,
Vlieland Bekken, Friesland Platform, Lauwerszee Trog en Groningen Hoog. Het
Texel IJsselmeer Hoog is gedurende het grootste deel van de geologische
geschiedenis een hoog gelegen gebied geweest, waar relatief weinig
De Zuidwalvulkaan is een volgens de ene een dode en volgens een
minderheid een slapende stratovulkaan in Nederland onder de Waddenzee tussen Harlingen en Vlieland, meer precies iets ten zuidwesten van de
zandplaat Griend. De vulkaan is niet meer actief sinds de late Jura (ca. 160-145 Ma geleden) en is sindsdien bedekt onder meer
dan 2000 meter sedimentair
gesteente, voornamelijk
schalie en zandsteen uit het Krijt.
De top van de vulkaan
werd ontdekt in 1970 toen de Franse oliemaatschappij Elf Petroland een boring deed in de Waddenzee, met als doel
een mogelijk gasveld dat zich daar volgens seismisch onderzoek bevond. De maatschappij stuitte tot haar
verbazing onder het reservoirgesteente op gesteente in het boorgat dat van vulkanische
oorsprong was. Men
heeft daar tot 3000 m diepte geboord in de kraterpijp. Het bleek een vulkaan te
zijn die gevormd was tijdens de fase van orogenese in het toenmalige Europese continent van ongeveer 160 miljoen jaar geleden. Het Zuidwalgasveld, dat zich direct boven de vulkaan bevindt,
werd in 1988 in productie genomen en produceert nog
steeds gas. Naast de gesteentefragmenten (boorgruis genoemd), was er nog een andere indicatie
voor de aanwezigheid van een warmtebron in de vorm van een vulkaan; de
gemiddelde temperatuur op een diepte van 2 kilometer is normaal
gesproken 100 graden Celsius, maar in dit geval bleek dit bijna 135
graden.
De vulkaan had
een hoogte van ongeveer 1 km en was gedurende zo'n 12 miljoen jaar actief. De erupties van de vulkaan waren hevig en kortstondig
met veel explosies. Dit, samen met de minerale samenstelling, duidt op vulkanisme dat plaatsvond als gevolg van subductie die niet direct nabij de vulkaan
plaatsvindt. De Kimmerische
orogenese, zoals de
periode van gebergtevorming die destijds plaatsvond genoemd wordt, was een fase
van compressie waarbij de toenmalige microplaten Turkije en Iran noordwaarts bewogen en in botsing kwamen met
het Euraziatische
continent. Deze
orogenese zou door de Euraziatische plaat schokgolven teweeg hebben kunnen
brengen, die leidden tot vulkanisme. Dit proces zou zich tijdens de Alpiene
orogenese herhaald
kunnen hebben, toen tijdens het Eoceen in de Eifel grootschalig explosief vulkanisme ontstond
als mogelijk gevolg van de botsing en subductie van de Adriatische
Plaat.
De vulkaan in
de ondergrond is bedekt door zandsteenlagen uit het vroeg-Krijt, die een reservoirgesteente vormen voor gas. Het afsluitingsgesteente is een dik pakket kleisteen dat is afgezet tijdens de transgressieve fase na de vorming van de Zuidwalvulkaan, in
het vroeg-Krijt.
Afwijkend
aardmagnetisch veld
De storing in
het aardmagnetisch
veld in de Waddenzee iets ten
zuidwesten van de zandplaat Griend, wordt veroorzaakt door de Zuidwalvulkaan.
In de ondergrond aldaar, op een diepte van circa tweeënhalve kilometer, komt
vulkanisch gesteente voor dat de Zuidwalvulkaan moet hebben uitgespuwd. Dit
vulkanische gesteente is sterk magnetisch waardoor het aardmagnetische veld
daar afwijkt.
Het gas wordt op een productieplatform van het Canadese
bedrijf Vermilion Energy.naar boven gehaald en via een pijpleiding van
21 kilometer naar Harlingen vervoerd. In Harlingen wordt het gas geschikt
gemaakt voor gebruik bij jou en mij thuis. Veel mensen in
Nederland koken dus voor een deel op vulkaangas.
bronnen:
- wiki
Geen opmerkingen:
Een reactie posten